TANPUI NGAITE A THLAWNA COURT-A DINSAK THEIHNA DAN LEH THURAWN

(Legal Aid and Advice)

 

 

Sl.No

THU HLAWM

KALPUI DAN TUR

 

1

 

Court-in thiamloh a chantir (convict) te leh thubuai nei, jaila tang mekte court-a dinsak tur a ni. Hei hian ngaihthah a hlawh thin a, a pawi khawp mai. Convict tawhte appeal sak phei hi chu thil awlai tak a ni lehnghal.

 

1. Jail-a tang mekte chu a thlawna court-a dinsak theih an ni tih hi ziaka buatsaiha, jail-a tang mekte hnenah thehdarh tur a ni.

 

2. Jail Superintendent-in tangte zingah lehkha thiam deuh thlang chhuak sela, chumi kawnga thurawn midangte pe thei turin zirtir (train) ni se.

 

3. Jail tlawhtu (Jail Visitors)ten thla khatah jail vawikhat tal tlawh se. Hei hi tihpuitlin ngei a nih theih nan hma la se. Thla tin report pe bawk se.

 

4. Ukil zinga mi jail tlawhtu tur bik ruat a tul. Tangte`n tanpui an ngaihdan an hria ang a, court-a thehluh tur lehkha an buatsaihsak thei ang.  Chutiang ukilte chu an lawmman siamsak tur an ni ang. Ukilte chuan tangte hnenah, anmahni leh anmahni an inpek theih bak, thurawn an pe thei ang.

 

2

 

Midang pawh, court-a dinsak ngai leh phute chu a thlawna dinsak tur an ni. Heng court hrang hrang, JJB, Labour court, Family court, Consumer court etc.-a din ngaite/thubuai neite chu a thlawna dinsak tur an ni.

 

1. Heng court kan tarlan ang chi tea thubuai nei, a phute chu a thlawna dinsak theih an ni tih hi lehkhabu buatsaiha, a zau thei ang bera thehdarh tur a ni.

 

2. Chanchinbuahte pawh tawng hrang hrang hmangtute hriat theih turin, anmahni tawng ngeiin puanzar tur a ni.

 

3. Court building-ahte pawh sign-board siam a, a thlawna court-a dinsak theih an ni tih leh khawi atangin nge chiang zawka an hriat theih ang tih te tarchhuah tur a ni.

 

3

 

Dan lama harsatna neite leh a phute hnenah chuan a thlawna thurawn pek tur an ni. Thurawn pek an nih hnuah chuan, court-a kal kher lova inbiakrem pawh an thlang thei a. A nih loh vek leh, court-a putluh atan chuan tetham an ti thei bawk.

 

1. Court compound chhungah hetiang lam inzirtir leh inhrilh hriatna buatsaih tur a ni.

 

2. Thurawn pe thei turin ukilte pawh an awm tur a ni. Chutiang ukilte chu hetiang atana rawih bik (legal aid lawyer) an nih kher a ngai lo. Chutiang ukilte chu lawmman siamsak tur an ni.

 

 

 

 

 

 

4

 

Dan leh hrai hriatna (legal awareness) hrim hrim hi uar a ngai. Tinzawn deuh bik, entirnan rual upa te, kut hnathawktu te, zirlai te (kal tharte tihduhdah chungchang thu bik atan) leh nuho pasalte kut tuar thin ang te thlanchhuah bik neia hma lak a tha.

 

1. Hetiang mite tan liau liaua ziak buatsaih a tul ang. Zirlaite lawmman siamsak a, hman tangkai theih a ni ang.

 

5

 

Lok Adalat hi a theih anga uar a ngai. 13th Finance Commission sum, judicial officer-te tana haichhuahna  remchang atan pawh hman theih a ni ang.

 

1. Thla tin Inrinni vawihnihna apiang Lok Adalat thut ni atan ruat tur a ni. Kar lovah thla thar Inrinni vawihnihna Lok Adalat  thut ni a ni tih mipuiin an hre ve mai ang.

 

2. Lok Adalat chu duhna hmun hmuna thut leh thla tin thut a ngai kher lo. Thubuai tlemte, uihum lek, buaipui tham loh buaipuia innghawk buai a awm lohna turin, uluk taka ruahmanna siam hmasak lawk a ngai. Ngaihtuah tur zat bituk lawk neih a ngai.

 

3. Lok Adalat hi Holiday court nen ngaihfin tur a ni lo.

 

4. Lok Adalat-ah hian ukilte leh midang (civil society) kan inhnamhnawihtir a ngai.

 

5. Tul lova sum senna chi reng reng pumpelh tur a ni.       

 

6

 

Ukil thlan uluk a ngai.

 

1. Ukilho (Bar Association) Notice Board-ah tarchhuah a, chuta tanga thlan a tha ang. Ukil engang nge thlan theih tur  ni ang tih te duan lawk ve tur a ni.

 

2. Interview neihzet hnua ukilte chu thlan tur a ni.

 

3. Ukilte chu intuaihriamna neihpui zet tur a ni. Ukilte chuan mipui tana rawngbawlna a ni tih an hre hmasa ngei tur a ni. Chumi hnuah intuaihriamna (refresher course) chu buatsaih tur a ni.

 

4. Jail-a tangte harsatna hre tur te, court-a thehluh tur an buatsaih theih nan leh thurawn an pek theih nan, jail an tlawh thin a ngai ang. Court-a an dinsak pawh a ngai ang. Dan hriatna kawnga kaihruai leh zirtirtu atan ukil an ngai.

 

5. Ukilte chu Lok Adalat-ah thubuai chingfeltu atana an thut pawh a ngai.

 

6. Ukil azir leh an hna khawih azirin an lawmman pawh bithliah sa a ngai.

 

 

 

7

 

Tlangau rin a ngai. Hemi tlakchhamna hi a nasat avangin, nasa taka hmalak a ngai.

 

1. Chanchinbua chhuah te, lehkha ziaka semdarh te, radio leh TV-a puanzar te nasa taka uar tur a ni a, court signboard-ah te tar chekchuk tur a ni.

 

8

 

Zirlaite nasa taka an inhnam-hnawih a ngai.

 

1. Law college-ah te program siam a, zirlaite thu ngaithla tura sawm thin tur a ni.. An zirtirtute pawh kan biak a ngai ang.

 

2. Chutiang thilah chuan zirlaite nasa taka an inhnamhnawih a, an inhman a, hma an lak a ngai a ni.

 

9

 

Hlawk taka he legal aid program hi hman a nih theih nan, hnathawhna hmun (room) tha neih a ngai.

 

1. Chutianga hnathawhna hmun (legal aid centre)ah chuan dan bu (Act), thutthleng/dawhkan (furniture) leh computer te, record vawn thatna tur te leh case umzuitu tura thawktu changtlung tak neih tur a ni.

 

2. Chutiang legal aid centre-ah chuan, ‘kha case khan enge a thlen tawh, a date leh eng ni leh thla nge, engtia hma lak zel nge ngai’ tih te hi an hre lo fo thin tih hmuhchhuah a ni. A thawktute leh an ukilte an inpawh tawk lo fo thin.  Hlemhletna leh thawh that tawk lohna awmna chhan pawh hei vang hi a ni mai thei.

 

10

 

Mahni inpe zo Judicial Officer.

 

1. Legal Aid Centre enkawltu, hun pum hmang judicial officer an awm tur a ni tih hi Danin phut mahse,  officer indaih lohna avangin kan zawm thei thin lo va. Uluk deuhin hna insem ni se, he harsatna hi chu a ziaawm thei ang.

 

11

 

Legal Aid Centre fel tak leh mumal taka enkawl. 

 

1. Hei hi a harsa lai ber chu a ni. Ngaihven reng leh changkang taka kenkawh a nih theih dan tur Committee-in a ruahman a ngai a ni.

 

2.  Hmasawnna a awm em tih te englai pawha bih reng theih nan, chhinchhiahna mumal tak (statistics) siam a tul em em a ni.

 

 Khingte khi, leh a kaihhnawih tul dangte thlira meeting neih hnuah meeting neih fo a tul ang.

 

 

 

 

 

 

 

 

MI ZAWNG ZAWNG TAN A THLAWNA COURT KAL THEIH DAN

 

THUBUAI NEITE`N PUIHNA AN HMUH THEIH DAN

(Legal Aid & Services)

 

 

Hmalaknate:

 

 

Delhi High Court Legal Services Committee chuan hetiang hian hma a la:

  •  
  • 1) Delhi High Court-ah thubuai neite an dinsak a, thurawn a tul dan angin an pe.
  •  
  • 2) Thubuai kal lai (pending case) chingfel turin Continuous Lok Adalat te an buatsaih a. Rang takin thubuai an chingfel a, chu chuan senso ngai tam tak a pumpelhtir a ni. Dan kherkhiap tak tak hmanga inbeihna a pumpelhtir bawk a ni.
  •  
  • 3) Phungbawmtute (mediation) leh helam khawih biktu Delhi Police te puihnain, nupa inkar thu tam tak chinfel a ni.
  •  
  • 4) Khawtlang mipuiten dan leh hrai an hriat theihna turin khawtlang mipuiah nasa takin hma a la.
  • .
  • 5) Delhi High Court-a thubuai nei, jail-a tang mekte a thlawnin an dinsak.

 

Fel hlel a awm thei em ?

 

  • 1) Thubuai neite tanpuitu tura Committee-in ukil a rawihte rinawm lo leh hlemhle an awmin.
  •  
  • 2) Committee-in thubuai neite tana a rawihsak ukilten thubuai neite hnen atanga sum an phutin.
  •  
  • 3) Lungawi lohna thlen theih a ni em ?
  •  
  • 4) Theih e. Tha zawka thil kalpui a nih theih nan, complaint leh rawtna thlen theih reng a ni.
  •  
  • 5) Complaint leh rawtna chu Committee room-ah Complaint Box dah a ni a, chutah chuan vawmluh mai tur.  Tin, Secretary hnenah dakah emaw, e-mail-in emaw thawn theih a ni.